هنر کتیبهنویسی که پیشینهای نزدیک به هزار سال در هرات دارد، همچنان جایگاه ویژهای در مکانهای تاریخی این ولایت، بهویژه در دیوارهای بیرونی مسجد جامع بزرگ، حفظ کرده است.
کتیبهنویسی روی کاشیهای سنتی از جمله هنرهایی است که در آثار بازمانده تاریخی هرات به چشم میخورد.
این هنر که بخشی از فرهنگ و هنر اسلامی نیز محسوب میشود، با استفاده از خطهای مختلف بهویژه خط کوفی، جلوهای ماندگار به معماری هرات بخشیده است.
علی محمد صبوری، یکی از برجستهترین استادان کتیبهنویسی در هرات، است که ۶۰ سال دارد و بیش از ۴۰ سال از عمرش را وقف این هنر کرده است. او با بهرهگیری از خطهای گوناگون، بر روی کاشیهای سنتی کتیبهنویسی میکند.
صبوری درباره این هنر میگوید: «هنر کتیبهنویسی از دوران بسیار قدیم تا حالا وجود داشته است. بهویژه در دوره غوریها و تیموریها، خط ثلث پیچیده است که در مکانهای خاص استفاده میشده است.»
کتیبهنویسان هرات معتقدند که این هنر بخشی از هویت فرهنگی و میراث اسلامی است و باید برای حفظ و انتقال آن به نسلهای آینده تلاش شود. نوید احمد هروی یکی دیگر از کتیبهنویسان میگوید: «این هنر از گذشته برای ما مانده و بهعنوان یک میراث باید حفاظت شود و به بهترین نحو ممکن به نسلهای آینده منتقل شود.»
با وجود پیشینه طولانی و غنی هنر کتیبهنویسی در هرات، تنها دو کتیبهنویس در این ولایت فعالیت میکنند.
مسوولان محلی تلاش دارند تا این هنر را زنده نگه دارند و فرصتهایی برای آموزش آن به نسل جدید فراهم کنند.
رقیبالله رضوانی آمر آبدات تاریخی ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات میگوید: «در آثار تاریخی ما، تنها دو کتیبهنویس فعال هستند. آنان هرگاه خطهای که شما روی مسجد جامع میبینید تخریب شوند ترمیم میکنند.»
کتیبهنویسی از دورههای تاریخی غوریان و تیموریان در هرات برجا مانده و در دیوارهای مسجد جامع بزرگ و دیگر آثار تاریخی هرات استفاده شده است. این هنر با وجود چالشها، همچنان بخشی جداییناپذیر از هویت تاریخی و فرهنگی این شهر به شمار میرود.