منبع: ایروشیا؛ نویسنده: اسپیریدون لیتساس؛ مترجم: سیدجمال اخگر
نمادگرایی حتی در مواردی که فراتر از ضرورت های استراتژیک باشد، در سیاست بین الملل نقش بسزایی دارد.
روند خروج نظامیان آمریکایی در حال حاضر از پایگاه های مختلف در افغانستان ادامه دارد و تا ۱۱ سپتامبر به پایان می رسد. کاخ سفید تصمیم گرفت پیام قوی را بفرستد که حلقه شرارت را که تروریستان ۲۰ سال پیش باز کردند، برای همیشه بسته خواهد شد و اکنون نظامیان می توانند به خانه برگردند. اما نمادگرایی کجا متوقف می شود و واقعیت سیاسی دوباره شروع به گاز گرفتن می کند؟
روش های زیادی برای خواندن تصمیم رئیس جمهور بایدن در مورد خروج همه نیروهای آمریکایی از افغانستان و پیامدهای بیشتر برای بحث وجود دارد. نخست، در دوران ریاست جمهوری دونالد ترمپ، ایالات متحده مقدار عظیمی از نفوذ قدرت نرم را که باراک اوباما توانسته بود، برای این کشور ذخیره کند، صرف کرد.
شعار «یک بار دیگر آمریکا را بزرگ می سازیم» در ماهیت ساده ولی عمیقاً یک شعار پوپولیستی بوده که آسیب بزرگی به چهره آمریکا در سراسر جهان وارد کرد.
این آسیب را فقط می توان با تصویر که نشان می دهد «فان تی کیم پک» دختر نه ساله ای ویتنامی در حالی که برهنه برای نجات خود از بمب های ناپالم در منطقه «ترنگ بنگ» ویتنام جنوبی می دود، مقایسه کرد.
بایدن هم اکنون در تلاش است تا تصویر «شهر درخشان بر روی تپه ای» را بازسازی کند و این پیام را می دهد که ایالات متحده آماده گشودن فصل جدیدی در سیاست خارجی خود است. با این حال، همانطور که بارها در گذشته بحث کردم، تصمیم آمریکا برای مقابله آشکار با طالبان و القاعده مشکلی نداشت. برعکس، اگر به افغانستان اجازه داده می شد تا به عنوان سرزمین که شرایط زندگی در آن دشوار است، ادامه می داد مبارزه در مقابل ترور به مراتب نسبت به شهر رقه عراق دشوار می بود.
افسوس طالبان، در افغانستان به حیات خود ادامه می دهند، در حالی که القاعده در صحنه بین المللی، به ویژه در یمن در حال بازگشت است. علاوه بر این، داعش در یمن، لیبیا و جنوب صحرای آفریقا در حال اعلام وجود است.
نتیجه غیرقابل انکار این است که ایالات متحده از افغانستان خارج می شود بدون اینکه حتی صلح و نظم شکننده‌ی را در آنجا تامین کرده باشد و یا بدون این که به طالبان این درک را بدهد که هرگونه رفتار نامنظم عواقب نظامی خواهد داشت.
از نظر استراتژیک، استقامت دیرینه طالبان، به آنها غرور کاذب بخشیده است. این درک را بوجود آورده است که امروز در مقابل عملیات های نظامی روشمند قوی ترین ارتش های جهان آمریکا و ناتو جان سالم بدر برده اند. این واقعیت که طالبان خود را یک قدرت شکست ناپذیر می داند، به متافیزیک رادیکال وجود آنها می افزاید و نگرانی های جدی در مورد وضعیت صلح در افغانستان در ۱۲ سپتامبر و بعد از آن ایجاد می کند.
برخی می گویند که تصمیم خروج بایدن بعنوان شریک اندیشه اوباما واقع بینانه است.
در آخرین کتاب من «سیاست خارجی ایالات متحده در مدیترانه شرقی: سیاست قدرت و ایدئولوژی زیر آفتاب»، من به شدت از نظریه که این استدلال ها را درست میداند، حمایت می کنم.
چه کسی می تواند در صداقت آمریکا در مورد افغانستان پس از طالبان شک کند در حال که در طی سال‌های پس از ۱۱ سپتامبر این همه زندگی و پول صرف شده است؟
بایدن با پذیرفتن آنچه شوروی‌ها، انگلیسی‌ها، فرانسوی‌ها، یونانی‌ها و پارسی‌ها در طول قرن ها به آن پی برده اند، به همه اینها نقطه پایان می گذارد: شما نمی توانید منطقه ای را تسخیر کنید که صریحاً روش متعارف تفکر سیاسی را رد کند، و دارای مراکز شهری کم و دشوارترین اراضی که یک ارتش می تواند با آن مقابل شود، باشد.
گرفتن چنین امتیازی از قدرتمندترین ارتش که بشریت شاهد بوده است، پایان رسمی «به اصطلاح عصر آمریکایی» را رقم می زند، که با ورود ایالات متحده به جنگ جهانی اول آغاز شده بود. چندین دهه است که سیستم بین المللی چند قطبی است. با این حال، مورخان آینده از روز خروج نهایی آمریکا از افغانستان برای نشان دادن پایان رسمی یک دوره استفاده می کنند.
آینده برای افغانستان چی به ارمغان می آورد؟
افسوس که نشانه‌ای از آینده‌ی خوب وجود ندارد.
افغان ها باید از خودیاری کارآمد و عملیاتی استفاده کنند و به شدت با بازگشت طالبان روی صحنه اصلی مخالفت کنند. این بدین معنی است که برای اولین بار میهن پرستی افغان ها باید بر قوم گرایی و حزب گرایی پیروز شود. به عبارت دیگر، چالش برانگیزترین کار افغانستان کاوش در اعماق سیستم وستفالی و ظهور به عنوان یک کشور ملی متعارف است.
و آینده‌ی سیستم بین المللی چگونه خواهد بود؟
از اظهارات رئیس جمهور آمریكا و نزدیكان وی، بدیهی است كه آمریكا حتی بیشتر بر روند بازدارندگی مضاعف نسبت به چین و روسیه متمركز خواهد شد.
تضاد بیشتر خواهد شد. با این حال، همانطور که من مرتباً در سخنرانی ها و نوشته هایم بحث می کنم ، این باعث ثبات بیشتر سیستم می شود تا بی ثباتی سیستم از این گذشته، در سطح بین المللی همیشه اختلافات و تضادهای مداوم وجود دارد، به این معنی که شرایط چند قطبی به آنچه تیوری روابط بین الملل «ناهنجاری سیستماتیک» می نامد نزدیک می شوند.
پایان عصر آمریکایی یک واقعیت است. اما این بدان معنا نیست که ایالات متحده قوی ترین و با نفوذترین دولت غربی در سیاست بین الملل نیست. برعکس، افزایش تضاد بین ایالات متحده، روسیه و چین به واشنگتن این امکان را می دهد تا هدف ژئواستراتژیک فرا اقیانوس را به عنوان ابزاری ارزشمند برای مقاومت در برابر فشار سیستماتیک و تنوع بخشیدن به مهارتهای سخت و نرم فوق العاده و منحصر به فرد خود، احیا کند.
بایدن بیش از همه توانایی دستیابی به این انتقال عظیم را به نرم ترین شکل ممکن دارد.
اسپایردن لتساس استاد روابط بین الملل در دانشگاه مقدونیه در یونان و در آکادمی ربدان در ابوظبی، امارات متحده عربی است.
