چندین روز بعد سران سازمان همکاری شانگهای در شهر بیشکک پایتخت قرقیزستان دور هم جمع می شوند تا روی مسائل بزرگ صلح و ثبات و توسعه و رفاه منطقه مشوره کنند.
با توجه به اینکه سال روان هجدهمین سالگرد تأسیس سازمان همکاری شانگهای می باشد، اجلاس سران در بیشکک مراسم تجلیل از “سن قانونی” این سازمان محسوب می شود. پس از هجده سال همکاری های صادقانه، سازمان همکاری شانگهای به سازمان همکاری جامع منطقوی رشد کرده است که بیشترین نفوس و وسیع ترین خاک را تحت پوشش قرار می دهد. اقتصاد و نفوس کشورهای عضو این سازمان جداگانه بیست فی صد و چهل فی صد جهان را به خود اختصاص دارند. سازمان همکاری شانگهای دارای چهار کشور ناظر به شمول افغانستان و شش شریک گفتگو است و با سازمان های بین المللی و منطقوی از جمله سازمان ملل متحد روابط همکاری گسترده ای را برقرار کرده و تأثیر بین المللی آن در حال افزایش پیاپی می باشد.
روحیه شانگهای که با مبنای برابری و اعتماد متقابل و اصل منفعت متقابل و بردبرد و به روش مذاکره و گفتگو و با هدف انکشاف مشترک شکل می گیرد، اساس موفقیت این سازمان قلمداد می شود و از حیات پرانرژی برخوردار است. روحیه شانگهای با روابط جدید بین المللی و جامعه بشریت با سرنوشت مشترک که توسط کشور چین ابتکار شده است مطابقت دارد و راهنمای فکری مناسبات بین کشورها ست.
سازمان همکاری شانگهای لنگر ثبات امنیت منطقه است. این سازمان در ابداء توجه خود را به همکاری امنیتی معطوف کرد و با نظرداشت به دغدغه های امنیتی کشورهای منطقوی، برای نخستین بار مفهوم ” تروریزم، افراطی گری ، جدایی طلبی ” را تعیین کرده و روش و اصول مقابله مشترک کشورهای عضو سازمان را مشخص کرده که راه گشای همکاری امنیتی ثمربخش بوده است. از ماه جون سال 2001 میلادی که کشورهای مربوطه << توافقنامه شانگهای درمورد مبارزه علیه تروریزم، افراطی گری، جدایی طلبی >> را به امضا رساندند تا سال 2018 میلادی که نشست سران سازمان در چینگ دائو << طرح سازمان همکاری شانگهای در مورد جلوگیری از سوء استفاده از داروهای بیهوشی و روانی>> را به تصویت رساند بستر قانون برای همکاری ها در عرصه امنیت و تنفیذ قانون قدم به قدم محکم تر شده است. از تأسیس شورای ضدتروریزم سازمان همکاری شانگهای در تاشکند و اجرای تطبیقات مشترک مبارزه علیه تروریزم به شمول “رسالت صلح” و “مبارزه با تروریزم در تیان شان” گرفته تا همکاری ها در عرصه های مبارزه با مواد مخدر، قاچاق، جنایات بین المللی و مهاجرت غیرقانونی و امور سرحدات، ظرفیت همکاری کشورهای عضو سازمان ارتقاء یافته و دامنه همکاری امنیتی گسترش یافته است.
سازمان همکاری شانگهای عامل پیشبرنده همکاری اقتصادی نیز می باشد. کشورهای عضو سازمان با وجود اختلافات مشخص با یکدیگر در حجم اقتصاد، ساختار تولیدی و مرحله توسعه، آرزوی آنها به انکشاف اقتصادی و بهبود زندگی مردم یکسان است. در سالهای اخیر، کشورهای عضو سازمان در زمنیه های اتصال استراتژی انکشاف، استفاده از توان تولیدی متقابل، پیشبرد سرمایه گذاری تجاری منطقوی و سهولت سازی به پیشرفت های محسوسی دست یافته اند. ابتکار یک کمربند و یک راه نیروی متحرک دیگری نیز برای تعمیق همکاری های تجاری سازمان ایجاد کرده است. از سال 2013 الی سال 2017، واردات چین از کشورهای عضو سازمان از 340 میلیارد دالر آمریکایی تجاوز کرده و سرمایه گذاری مستقیم تشبثات چینی در کشورهای منطقه قریب به 15 میلیارد دالر آمریکایی رقم زده شده است. چین به اولین یا دومین شریک تجاری اکثر کشورهای عضو سازمان مبدل شده و ساختار کالاهای تجاری بین چین با کشورهای عضو بتدریج بهینه شده و سازگاری کشورها در همکاری های مبنابر منافع متقابل نیز افزایش یافته است.
سازمان همکاری شانگهای الگوی مناسبات جدید بین المللی می باشد. این سازمان به تنوع تمدن ها و فرهنگ ها و ارزش های اجتماعی احترام قائل بوده و معتقد به پیروی منشور سازمان ملل متحد و اصول و قوانین بین المللی عمومی می باشد و در ایجاد نظام بین المللی عادلانه تر و متوازن تر کوشش می کند. این سازمان حمایتگر از ساخت و ساز مشترک اقتصاد باز جهانی و عقیده بر آن است که مشترکاً با هر نوع یک جانبه گری و حمایت گرایی مخالفت کنند و از حیثیت و اعتبار قواعد سازمان تجارت جهانی حفظ کنند.
سازمان همکاری شانگهای همواره به مسئله افغانستان توجه خاصی داشته است. در سال 2005 میلادی، “گروه تماس سازمان همکاری شانگهای – افغانستان” تأسیس شد و دروازه همکاری کشور افغانستان با این سازمان را باز کرد. در ماه آپریل سال روان، نشست گروه یادشده در بیشکک برپا شد که طرف های اشترک کننده روی مسائلی به شمول اوضاع افغانستان و منطقه، پروسه صلح و آشتی افغانستان، تقویت همکاری افغانستان با این سازمان به طور عمیق بحث و صحبت کردند. در ماه می سال روان، مجمع وزرای امور خارجه سازمان همکاری شانگهای در بیشکک تدویر گردید و فیصله گیری شد تا ” نقشه راه ادامه توسعه گروه تماس سازمان همکاری شانگهای- افغانستان” جهت بررسی و تصویب به اجلاس سران سازمان ارائه داده شود. ارتباط سازمان با افغانستان روز به روز نزدیک تر شده است.
سازمان همکاری شانگهای در حل و فصل مسئله افغانستان از برتری خاص و طبیعی برخوردار است. به حیث مروارید جاده ابریشم قدیمی، کشور افغانستان مانند کشورهای عضو سازمان اشترک کننده مهم در ابتکار یک کمربند و یک راه است. اکثر کشورهای عضو سازمان با افغانستان مجاورت جغرافیایی و اشتراکات فرهنگی و آدابی و دوستی دیرینه دارند بدین جهت طبیعتاً احساس نزدیکی می کنند. مردم افغان از مساعدت سازمان همکاری شانگهای به برقراری صلح و ثبات و تقویت انکشاف اقتصادی این کشور استقبال می کنند.
اصول مشوره و توافقات و عدم مداخله در امور داخلی و روحیه شانگهای که سازمان همکاری شانگهای به آن پایبند است مورد تأیید و ارزیابی بالای محافل و اقشار مختلف افغانستان می باشد. این سازمان احترام کامل برای گزینش راه توسعه توسط خود مردم افغان قائل می شود و از کوششهای طرف افغانستان در حفظ حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی حمایت می کند و از پروسه صلح این کشور پشتیبانی می کند همچنین به ظرفیت سازی امنیتی بخصوص مبارزه این کشور با تروریزم و جنایات سازمان یافته بین المللی کمک می نماید. رئیس جمهوری اشرف غنی دفعاتی به نقش مهم سازمان همکاری شانگهای در ثبات و انکشاف منطقه اشاره کرده و ابراز امیدواری کرد که همکاری های افغانستان با کشورهای عضو این سازمان در عرصه های تجاری، امنیتی، فرهنگی و انسانی تقویت یابد.
با توجه به سهم بزرگ مسئله افغانستان در ثبات و انکشاف منطقه، کلگی کشورهای عضو این سازمان امیدوار استند که مسئله افغانستان از طریق کانال سیاسی حل و فصل شود و از این که دولت و ملت افغانستان راه انکشاف مناسب با وضعیت کشور خود را انتخاب کنند استقبال می کنند و مبارزه این کشور عیله تروریزم، افراطگرایی و جنایات مربوط به مواد مخدر را پشتیبانی می کنند. کشورهای عضو این سازمان طرفدار اصل سیاسی ” رهبری و مالکیت افغانان” استند و با مشارکت فعالانه در همکاری های چندجانبه مربوط به افغانستان به برقراری هر چه زودتر صلح در این کشور خدمت می کنند.
به حیث کشور دوست سنتی افغانستان، کشور چین با قدم راسخ از کوشش های حکومت این کشور در راه حفظ امنیت و ثبات ملی و پیشبرد انکشاف اقتصادی حمایه می کند و مساعدت های خود را به بازسازی مسالمت آمیز و پروسه صلح این کشور تا حدامکان ارزانی می دارد. در ماه جون سال گذشته، رئیس جمهوری شی جین پینگ با رئیس جمهوری اشرف غنی در جریان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در چینگ دائو ملاقات نموده و در تقویت همکاری های دوجانبه تحت چوکات سازمان همکاری شانگهای به توافق رسیدند. ارگان ذیربط دو طرف در حال حاضر مصروف تطبیق توافقات رؤسای دو کشور استند.
پس از ده ها سال جنگ و بی امنی، سرانجام کشور افغانستان شاهد طلوع امید به رسیدن صلح می باشد. علی رغم عدم قطعیت بر وضعیت، مردم افغان هیچ وقت مانند امروز اینقدر به صلح نزدیک نشده اند. کشور چین و دیگر کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای احزاب و محافل مختلف افغانستان را به اولویت دادن به منافع ملی و مردمی فرا می خوانند تا از طریق گفتگوی بین الافغانی همه شمول تفاهم سیاسی فراگیر صورت بگیرد و حقیقتاً پروسه سیاسی مبنا بر رهبری و مالکیت افغانان به پیش رود. امید است که مذاکرات بین آمریکا و طالبان به توافقات به نفع این پروسه انجامد و همچنین سایر میکانیزم های مربوط به افغانستان نیز نقش مثبت در این پروسه ایفا کنند.