روز بیستم جنوری سال روان شصت و چهارمین سالروز برقراری روابط رسمی چین و افغانستان می باشد. در این شصت و چهار سال، هر چقدر وضعیت بین المللی و اوضاع داخلی دو کشور دستخوش تغییر شود، چین و افغانستان همواره به دوستی با طرف مقابل وفا کرده و به سرمشق در مناسبات بین چین با کشورهای همسایه مبدل شده و حکایتگر ایده ایجاد روابط جدید بین المللی و جامعه بشریت با سرنوشت مشترک می باشد.
پیش چینیان انواع مختلف دوستی وجود دارد که از آن میان برای توصیف روابط چین و افغانستان می توان به دوستی از کودکی، دوستی همیشگی ، دوستی آبدیده اشاره کرد.
دوستی از کودکی کنایه از دیرینه بودن دوستی است. درست است که فصل جدیدی از دوستی مردمان کشورهای چین و افغانستان با برقراری روابط رسمی به سال 1955 باز شد ولی پیش از آن قصه دوستی دو کشور چه بسا دراز بود چنانچه در بیش از 2000 سال پیش بین چین و افغانستان به حیث کشورهای خالق و راه گشای جاده ابریشم قدیم تجارت و تبدیل سفیران صورت می گرفت. هنر بودایی، انار، لاجورد، کاشیگری … از راه افغانستان بود که به چین نفوذ یافته و بر فرهنگ و تاریخ چین تأثیر عمیقی گذاشته در حالی که شوان زانگ جهانگرد، مترجم بودایی چینایی در کتاب سفرنامه خود از آداب و رسوم قلمرو افغانستان به تصویر کشیده است.
دوستی همیشگی نیز برای بیان جنبه دیگر دوستی چین و افغانستان مناسب است با توجه به اینکه با وجود تفاوت مساحت و وضعیت اجتماعی و فرهنگی، چین و افغانستان در طی 64 سال گذشته همیشه احترام و برابری برای یکدیگر قایل می شده اند. به قول دوستان افغان، کشور چین بر خلاف سایر کشورهای مقتدر، هیچ وقت به کشور افغانستان ظلم نکرده و به امور داخلی این کشور دخالت نکرده است بدین جهت دوستی و اعتماد مردم این کشور نسبت به کشور چین چالش های زیادی پشت سر گذاشته است.
دوستی آبدیده به نشیب و فراز مشابه یکدیگر اشاره می کند. هر دو کشور در تاریخ معاصر پس از مبارزه سرسخت علیه استعمار، امپراتوریسم و سلطه گرایی با قربانیهای هنگفت به استقلال ملی دست یافتند و در این جریان به همدیگر همدردی و حمایت کردند. در سالهای بین قرن نوزدهم تا قرن بیستم، کشور افغانستان برای سه مرتبه بر تجاوزکننده گان انگلیسی پیروز شد بدین ترتیب مائو تسه دونگ اولین رییس جمهوری چین در ملاقات با ظاهرشاه به سال 1964 فرمودند: کشور افغانستان کشور پهلوان پرور است و طی تاریخ هیچ وقت سر به زیر نیافکنده است.”
کشور چین در مقابل ستم دیدگی کشور افغانستان همواره در طرف عدالت بین المللی و مردم افغان می ایستاده است و از کمک به این کشور هیچ کدام دریغ نکرده است. در عوض، کشور افغانستان نیز به حیث یکی از کشورهایی که زودتر کشور جمهوری خلق چین را به رسمیت شناختند، قاطعانه از تجدید عضویت چین در سازمان ملل متحد پشتیبانی کرد و رأی گرانبهای مثبت خود را به نفع چین داد. حکومت های افغانستان به اصل ” یک چین ” پایبند بوده و کوشش کشور چین در حفظ حکومت و امنیت شین جیانگ و تبت را درک و حمایت کرده و می کند.
امسال صدمین سالگرد استقلال کشور افغانستان با هفتادمین سالگرد تأسیس جمهوری خلق چین مصادف است. این دو سالروز مهم نمایانگر ارزش استقلال و صلح – هدف مشترک دیپلماسی کشورهای چین و افغانستان است.
به می ماه سال 1955، جنرال دینگ گوه یو نخستین سفیر کبیر جمهوری چین در افغانستان وقتی که استوارنامه را برای ظاهرشاه تقدیم می کرد قناعت نمود که : “کشورهای چین و افغانستان دوستدار صلح می باشند و برقراری و توسعه روابط دو کشور به صلح قاره آسیا و تمام دنیا کمک خواهد کرد. “جنرال دینگ در رپورت اولیه خود برای دولت چین با اشاره به کثرت موجودیت باغ ها و ویلاها از صلح و آرامش و انکشاف شهر کابل بسیار تعریف و تحسین نمود.
محترم آقای مأ شینگ هان مأمور وابسته سفیر کبیر دینگ، در خاطرات خود چنین نوشت : در دهه پنجاه قرن گذشته، کابل شهر با نظم و نظافت، سرک هایش هموار و پهن و دکان هایش پر از کالاهای رنگارنگ بود. هر سال دولت افغانستان گروه های هنری کشورهای دوست را به کابل دعوت می کرد. روزها رژه می دیدند و شب های نمایش می دادند. کابل شهر چراغانی سرشار از موسیقی و رقص، چقدر پررونق بود که نگو!
به سال 2002 آقای مأ دوباره به افغانستان سفر کرد ولی این بار آنچه به چشمش خورد نصف شهر با خاک یکسان شده، ویرانه ها، خرابه ها و باقی مانده قصر امان الله بود که تنهای تنها در تپه ایستاده با دیوارهای مرمی خورده اش.
امروزه افغانستان تنها کشوری است که در میان همسایه گان کشور چین هنوز از چنگ جنگ رها نشده است. در سال گذشته، در افغانستان 4260 فرد مردم ملکی زخمی یا کشته شدند و در پایتخت مکرراً حمله هراس افکن به وقوع می پیوست و صدای انفجار و صدای آژیر آمبولانس مرتباً به گوش می رسید. وقتی که سفارت جمهوری خلق چین برای رساندن امداد به کمپ بیجاشده گان و یتیم خانه امداد می رساند، چشم های آنها را مشاهده کردیم که واقعاً اشک آور و تفکربرانگیز بود!
صلح همانند هوا و نور آفتاب در صورت موجودیت با اینکه از آن بهره می برید ولی احساس نمی کنید ولی در صورت فقدان ادامه حیات محال می شود. بدون صلح ساختن و انکشاف میسر نمی شود حتی حیثیت و حق بشریت برای مردم معمولی نیز قابل دسترسی نمی باشد. کشور چین که پس از صد سال جنگ با قیمت قربانی ده ها هزار فرد به صلح دست یافته است و حالا در شرایط صلح آمیز اصلاحات و سیاست درهای باز را گسترش می دهد و جامعه نسبتاً رفاه را می سازد. مردم آن کشور درد مردم افغان از جنگ و بی امنی و اشتیاق مردم افغان به صلح و توسعه را کاملا درک می کنند.
همانطوری که جلالتمآب شی جین پینگ رییس جمهوری چین فرمودند، مردم چین همواره دارای حس عدالت و همدردی هستند، همواره سرنوشت خود را وابسته با سرنوشت مردمان دیگر کشورها می شناسند و همیشه به مردمان کشورهایی که هنوز با جنگ، بی امنی، گرسنگی و فقر دست به گریبان هستند توجه و کمک می کنند و همیشه آماده هستند با نهایت توانایی خود برای صلح و توسعه بشر خدمت کنند.
در اوایل سال جدید میلادی، کاوشگر چین برای اولین بار موفقانه چشم انداز سمت تاریک کره را از نظر بشر گذراند و توانایی نوآوری و اراده کشور چین جهت استفاده صلح آمیز از فضا را نشان داد. کشور چین به راه توسعه مسالمت آمیز خود ادامه خواهد داد و با پیروی از استراتژی بردبرد و درهای باز به ایجاد روابط جدید بین المللی و جامعه بشر با سرنوشت مشترک خواهد پرداخت تا اینکه جهان از صلح دوامدار، امنیت عمومی، رفاه مشترک، درهای باز و شامل، زیبایی و پاکی برخوردار باشد.
در اوایل سال نو میلادی، وزیر امور خارجه چین طبق رسم معمول به قاره آفریقا سفر کرد و با برادران کشورهای درحال توسعه در باره استراتژی بحث و صحبت کرده و فرصت و تجربه توسعه چین را با آنان شریک ساخته و چندجانب گرایی و ساختن یک کمربند و یک جاده را به پیش برد. اینکه چین از کشور فقیر و ضعیف به دومین اقتصاد بزرگ جهان مبدل شده است از راه تجاوز و یا چپاول نه بلکه از راه زحمت کشی مردم و حفاظت صلح نایل شد. کشور چین هر چقدر انکشاف می یابد به هیچ وجه سلطه جو نخواهد شد و به دیگران تجاوز نخواهد کرد و دنبال قلمرو نفوذپذیر خود نخواهد گشت.
در اوایل سال نو میلادی، رهبر کره شمالی از چین دیدار کرد. همچنین محترم داکتر حمدالله محب مشاور امنیت ملی رییس جمهوری افغانستان نیز به چین سفر کرده و با رهبران کشور چین ملاقات های به موقع و ثمربخش داشت. راه حل ما برای مطالب داغ از ویژگی های چین برخودار و پایبند اصول صلح، عدالت و سازنگی می باشد قسمی که برای مسائل شبه جزیره کره، افغانستان طرح از طرف چین ارائه داده شد که نقش بسزای کشور مقتدری تلقی شد.
کشور چین امیدوار است در سال جدید مردم افغان بتوانند صلح را در آغوش بگیرند و بر این عقیده است که گروه های سیاسی داخلی افغانستان با اولویت دادن به نفع ملی به همدیگر نزدیک شوند و زودتر دور میز آتش بس و مذاکره بنشینند تا به راه حل سیاسی فراگیری برسند. جانب چین هیچ وقت دست از تشویق به مذاکره و صلح نکشیده و از کوشش دولت وحدت ملی افغانستان در حفظ امنیت و ثبات کشور، پیشبرد پروسه صلح مبنی بر رهبری و مالکیت افغانان پشتیبانی می کرده است. جانب چین معتقد است که مسئله افغانستان بالاخره باید توسط کلگی مردم این کشور حل و فصل شود و همه جوانب ذیدخل باید به حکومت، خواسته های مردم و نقش دولت این کشور احترام کامل قائل شوند.
چین و افغانستان هر دو آسیب پذیر تروریزم می باشند و در خط مقدم ضد تروریزم بین المللی قرار دارند و گروه های تروریستی بین المللی به شمول حرکت اسلامی ترکستان شرقی از تهدیدهای مشترک دو کشور به شمار می آیند. چین با همه گونه تروریزم مخالف و بر این باور است که باید هم پدیده های تروریزم هم ریشه تروریزم را از بین برد و مبارزه علیه تروریزم به تقویت همکاری بین المللی ضرورت دارد. نهادهای تنفیذ کننده قانون چین مایل هستند همکاری با جانب افغانستان در عرصه های مبارزه علیه تروریزم، تأمین امنیت سرحدات، نهادها و منسوبین را تقویت دهند.
جانب چین معتقد است که کشور افغانستان باید بستر همکاری نه میدان بازی کشورهای مقتدر باشد و از بهبودی روابط افغانستان و تقویت اتصال این کشور با همسایه گان خود پشتیبانی می کند. چین دیالوگ وزرای امور خارجه سه جانبه چین، افغانستان و پاکستان را ابتکار و پیشبرد کرده است. دور دوم دیالوگ در دیسامبر ماه سال گذشته موفقانه دایر گردید و سه جانب تفاهمنامه همکاری ضد تروریزم را به امضا رساندند که زمینه برای تقویت اعتماد متقابل و همکاری فراهم آوردند. علاوه بر این، میکانیزم همآهنگی و همکاری چهار جانبه میان قواهای مسلح افغانستان، چین، پاکستان و تاجکستان در عرصه مبارزه علیه تروریزم و همچنین همکاری ” چین – هندوستان به اضافه افغانستان ” همه به صلح و توسعه این کشور کمک می کنند.
در طی شصت و چهار سال سابقه روابط رسمی بین چین و افغانستان، دو کشور به خاطر صلح دل به دل یکدیگر راه داشته و به خاطر صلح دست به دست یکدیگر داده اند. در سال جدید، چین و افغانستان با تقویت روابط استراتژیک دوجانبه، ساخت و ساز مشترک ابتکار یک کمربند و یک راه را به پیش خواهند برد. این امر نیروی حامی ثبات به کشور افغانستان و منطقه فراهم و برای مردمان دو کشور سود بیشتری ناشی از صلح را به ارمغان خواهد آورد.