اخیراً بانوی داکتر مریم صافی مؤسس و مدیر اجرایی اندیشکده انکشاف و سیاست (DROPS) گزارش پژوهشی تحت عنوان ((اشتراک افغانستان در ابتکار یک کمربند و یک راه: مرور، تحلیل و چشم انداز )) را نشر کرد. این اولین گزارش تحقیقاتی سیستماتیک یک کمربند و یک راه توسط می باشد که توسط محقق افغان تألیف شده است. خودم و همکارانم با دقت این گزارش خواندیم. معلوم است که مؤلف آن کارهای مقدماتی فراوان، تفکر مستقل، تحقیقات عمیق و تفسیر دقیق را به خرج داده است. مانند اولین کسی که خرچنگ را خورده، بانوی مریم صافی اولین کسی است که در عرصه ابتکار یک کمربند و یک راه گزارش تهیه نموده که خلاء تحقیقاتی این عرصه را در افغانستان پر کرده و برای دیگر محققان یخ شکسته و راه هموار نموده است.
بانوی داکتر مریم صافی در محفل نشر گزارش در ضمن ابراز سپاسگزاری از اینکه کشور چین افغانستان را به اشتراک در ساخت و ساز یک کمربند و یک راه دعوت می کند اظهار داشت که با توجه به ناامنی فعالی افغانستان، این امر ((داروی مقوی قلب)) و (( اطمینان )) را در اختیار افغانستان قرار گذاشته است. ابتکار یک کمربند و یک راه با منافع ملی افغانستان سازگار، برای شناسایی کامل از پتانشیل انکشافی و مستقل افغانستان و بازیابی درخشانی افغانستان به حیث قلب آسیا، چارراه اوراسیا و مرکز تجارتی راه ابریشم سودمند می باشد.
با عقیده ایشان موافقم و معتقدم که ابتکار یک کمربند و یک راه قبل از همه حاکی از حسن نیت و صمیمیت چین است. به هر دو لسان چینایی و دری ضرب المثلی هست که می گویند به یک گل بهار نمی شود. چین امیدوار است که با اجرای ابتکار یک کمربند و یک راه که یک ابتکار همکاریهای اقتصادی منطقوی است ((محصولات عمومی)) کمیاب جهانی به شمول زیربناها و اتصال متقابل را فراهم و دستاوردهای توسعه این کشور را با کشورهای همسایه شریک ساخته تا دیپلوماسی کشور بزرگ با مشخصات چین تطبیق شود.
ابتکار یک کمربند و یک راه ادامه و گسترش راه ابریشم قدیم است. افغانستان مانند مروارید در راه ابریشم قدیم می باشد و خدمات مهم را به ساخت و ساز آن و توسعه فرهنگ چینایی نموده است. ابتکار یک کمربند و یک راه حیات جدید به راه ابریشم قدیم خواهد بخشید و امید صلح و نیروی توسعه را برای ملت افغانستان پاداش خواهد داد.
ابتکار یک کمربند و یک راه به عنوان بزرگترین پروژه زندگی جهانی امروز، هدف محوری اش انکشاف مشترک و به عبارت آشکار این است که همه پول بگیرند و زندگی سعادتمند داشته باشند. از زمان مطرح شدن ابتکار در ۵ سال پیش بدین سو، در حالی که تجارت جهانی نزول یافته و حتی افزایش منفی را به خود اختصاص نموده است، مبلغ جمعی تجارتی کالاهای چین با کشورهای ذیدخل این ابتکار به بیش از ۵۰۰۰ میلیارد دالر آمریکایی رسیده و متوسط افزایش سالانه ۱،۱ فیصد بوده است. طی مدت این ۵ سال، مبلغ سرمایه گذاری مستقیم چین به کشورهای واقع در مسیر این ابتکار به بیش از ۷۰ میلیارد دالر آمریکایی رسیده و متوسط افزایش سالانه ۷،۲فیصد بوده است. ضمناً ۸۲ منطقه همکاری اقتصادی در سراسر جهان که توسط کشور چین ایجاد شده برای کشورهای میزبان ۲ میلیارد دالر آمریکایی مالیات به وجود آورده و بیش از ۲۰۰ هزار پست شغلی ایجاد نموده است. به همین خاطر تعداد کشورهای اشتراک کننده در ساخت و ساز ابتکار یک کمربند و یک راه روز به روز بیشتر می گردد چنانکه تاکنون حدود ۱۲۰ توافقنامه همکاری بین بیش از صد کشور و سازمان بین المللی با چین امضا شده است.
ابتکار یک کمربند و یک راه با ایجاد جامعه بشر با سرنوشت مشترک و ایجاد روابط بین المللی جدید وابسته است. در جریان اشتراک این ابتکار، راههای زمینی و بحری مدنظر گرفته و از نیروهای دولتی و غیردولتی استفاده می شود. مبنا بر اصول “مشوره و اشتراک و بهره برداری مشترک” و ایده ” کیفیت و استاندارد و سطح بالا” اتصال پالیسی، زیربنا، تجارت، امور مالی، مبادلات فرهنگی گسترش خواهد یافت. در چوکات این ابتکار به اتصال زیربناها، صنعتی شدن، کشف و استخراج منابع انرژی، همکاری اقتصادی، مالی و فرهنگی، حفاظت محیط زیست و همکاری بحری اولویت داده می شود و در ساختن شش تا دهلیز اقتصادی به شمول چین، روسیه، مغولستان، پل زمینی جدید اوراسیا، چین، آسیای مرکزی، آسیای غربی، چین، پاکستان، بنگلادش، چین، هندوستان، برمه و چین، شبه جزیره هند- چین کوشش صورت می گیرد تا شبکه اتصال چند بعدی خط آهن، سرک زمینی، خط بحری، خط هوایی، خط لوله ای و جاده سریع السیر معلوماتی ایجاد شود.
برای افغانستان که محاط به خشکه و در مرکز قاره اوراسیا قرار دارد، ابتکار یک کمربند و یک راه نه تنها جاده های کشیده به هرطرف را بلکه توجه و سرمایه گذاری بی سابقه جامعه بین المللی به کشور محاط به خشکه و همچنین به مسائل انکشافی آن را به ارمغان می آورد. افغانستان می تواند با استفاده کامل از مزایای خود در جئوگرافیک، منابع طبیعی، ساختار نفوس، منابع انسانی، توجه بین المللی و غیره، و با بهره برداری از نقاط قوت و جبران نمودن نقاط ضعف خود، در تحقق ابتکار یک کمربند و یک راه نقش مهم را ایفا ، رل فعال را بازی و منافع چشمگیری را کسب نماید. می توان گفت، ابتکار یک کمربند و یک راه برای افغانستان کانال به سوی تحقق استراتیژی استقلال اقتصادی و پیشرفت فراهم می آورد.
افغانستان کشوری است که زودتر در مورد ابتکار یک کمربند و یک راه به طور مشخص ابراز حمایت نموده، زودتر یادداشت اشتراک در ساختن یک کمربند و یک راه را با چین امضا نموده و نیز زودتر در راستای امور امنیتی یک کمربند و یک راه مکانیزم همکاریهای مربوطه را با چین ایجاد نموده است. جانب چین برای اشتراک فعال عالی مقامات، بخش های دولت وحدت ملی و محالف مختلف کشور افغانستان اهمیت بسیار قائل می شود و از آنان قدردانی می نموده و کشور افغانستان را شریک مهم اجرای ابتکار یک کمربند و یک راه و نایل شدن به دست آوردهای اولیه آن می شناسد.
افغانستان از ابتکار یک کمربند و یک راه نفع برده است. از نوامبر ماه سال گذشته بدین سو بر اساس توافقنامه بین دولت های دو کشور، چین جلغوزه افغانستان به وزن حدود ۱۲۵۰ تن و به مبلغ ۱۴ میلیون دالر آمریکایی را وارد نموده است. از یک طرف کشاورزان و تجار افغان از خوشحالی در پوست نمی گنجند و از طرف دیگر بر گزینه و لذت خوردن مصرفکننده گان چینی افزایش می یابد که نمونه ای از برد- برد و منافع متقابل محسوب می شود. براثر تشویق ابتکار یک کمربند و یک راه با وجود شرایط نامطلوب مانند بی امنی این کشور، اوسط سالانه مبلغ تجارت کالاهای چین با افغانستان در سطح یک میلیارد دالر آمریکایی نگه داشته، پروازها و قطارهای مستقیم به طور ثابت دایر می گردند و طرحهای جدید همکاری اقتصادی نیز در حال بحث و بررسی است که این همه به آسانی به دست نیامده اند.
چینیان و افغانها مشترکاً ضرب المثل ((یک دست صدا ندارد)) را دارند. دستیابی به ثمرات مقدماتی ابتکار یک کمربند و یک راه به تلاشهای مشترک چین و افغانستان نیاز دارد. جانب افغانستان در این راستا می تواند از نقش تجار و انجمنهای بازرگانی افغان در چین بهتر استفاده، محصولات ویژه افغانستان را فعالانه معرفی نموده تا شهرت معروف پیدا کند، از تعلیم و تربیه لسان چینایی حمایت نماید تا اتصال کننده گان حرفه ای بیشتری برای همکاریهای تجارتی چین با افغانستان پرورش یابند. به اصطلاح ((هر چه می کاشتی، همان درو کنی)). درصورتی که جانب افغانستان باجدیت تلاش نماید، برداشت نشاط انگیز را خواهد گرفت.
به قول چینیان پشت و روی دست یکسان است، کشور چین با دید برابری به کشورهای اشتراک کننده در ابتکار یک کمربند و یک راه نگاه می کند و یک سان با همه آنان برخورد می کند. کشورهای ذیدخل مانند نوازنده گان یک باند است که هر کدام از اهمیت برخوردار است و موجودیت آن ضرورت دارد. طبیعی است که طراحی و اجرای پروژه های ابتکار یک کمربند و یک راه نیاز به توجه به منابع طبیعی، پیروی قوانین بازار و مدنظر گرفتن ریسک ها است. موسسه ها و شرکت ها فاعل اصلی تحقق ابتکار به شمار می آیند و در انتخاب پروژه طبیعتاً از خطر فرار می کنند و به سود گرایش دارند. بدین جهت تفاوت سرمایه گذاری و بهره مندی که کشورها به آن نایل می شود نیز طبیعی است. در صورتی که شرایط امنیتی، زیربنایی و محیط بازرگانی کشور افغانستان بهبودی یابد، مطمئناً طرفداری بیشتر سرمایه گذاران بین المللی از جمله کشور چین را به خود جلب خواهد کرد. در حال حاضر امنیت کلانترین چالش محسوب می شود.
ابتکار یک کمربند و یک راه به حیث ابتکار همکاری اقتصادی شامل کشورهای مختلف، نه استراتیژی امنیتی جئوگرافیکی است، نه نسخه جدید از ((پلان مارشال))؛ نه قصد مقابله با کدام کشور دارد، نه بر هزینه مالی یا امنیتی کدام کشور افزایش می دهد. چین به حیث مخترع و پیشبرنده ابتکار، به جای این که دنبال مقام انحصار گردد و یا نظر خود را بر دیگران تحمیل نماید، خواستار اتصال با استراتیژی انکشافی کشورها می باشد و از سایر ابتکارهای اتصال و همکاری منطقوی استقبال می نماید و در همکاری و کمک همدیگر کوشش می کند. چین همیشه بر این عقیده است که افغانستان باید به مرکز همکاری کشورها مبدل شود نه به میدان بازی های کشورهای مقتدر.
کشور همسایه را نمی توان انتخاب کرد و گنج حسن همجواری از بس گرانبها است. جانب چین صادقانه امیدوار است که افغانستان و پاکستان با افزایش اعتماد متقابل روابط دو جانبه را بهبود سازند. دیالوگ وزرای خارجه سه جانبه چین، افغانستان و پاکستان که چندی پیش موفقانه برگزار شد، به تبادلات مثبت روابط افغانستان با پاکستان و اتصال متقابل بین دو کشور و کشورهای منطقه مساعدت می نماید. با توجه به موقعیت افغانستان در بین دو مسیر کریدور اقتصادی چین، آسیای میانه، آسیای غربی و کریدور اقتصادی چین-پاکستان(CPEC)، در صورتی که افغانستان با کشورهای همسایه شمال و جنوب خود روابط بهتر و تجارت روانتر را دشته باشد، جایگاه این کشور در تحقق ابتکار یک کمربند و یک راه چشم گیرتر، و برتری جغرافیایی و مقام آن در زنجیره ارزش منطقه نیز برجسته تر خواهد بود.
امروز قطار سریع السیر است نه قطار کاروان حاکی سرعت پیشرفت ابتکار یک کمربند و یک راه می باشد طوریکه پروژه های گوناگون همزمان رشد می کند و زندگی مردمان کشورهای مسیر جاده ابریشم هر روز تغییر می کند. محترم مائو تسه دونگ رئیس سابق جمهوری خلق چین فرمودند که ((ده هزار سال از بس طولانی است. بهتر لحظات کنونی را غنیمت بشماریم)). امیدوارم که باهم فرصت کنونی برای دستیابی به صلح افغانستان را غنیمت بشماریم و ابتکار یک کمربند و یک راه را به پیش ببریم تا نور انکشاف صلح آمیز هر چه زودتر بر مردم افغانستان تابان شود!