منطقه خودمختار اویغور شینجیانگ برای دوستان افغانی یک جای آشنا است و با افغانستان مرز مشترک دارد. از افغانستان تا ارومچی مرکز شینجیانگ اگر با هواپیما سفر کنید فقط سه ساعت نیاز است که آنجا برسید. راه ابریشم قدیم و جدید، افغانستان و ولایت شینجیانگ کشور چین را با هم یکجا وصل ساخته است.
شینجیانگ زادگاه من است، من هفده سال عمر دوران کودکی و نوجوانی ام را در آنجا سپری کردم. از آب کوه”تیان شن” تغذیه شده ام، بزرگان اقوام مختلف راهنمایم بوده اند و نان خشک و پلو به غذای دلپذیر من تبدیل شده است.
به یاد دارم که در دوران بچهگی با کودکان از اقوام مختلف با هم مثل اعضای خانواده دوست بودیم. همیشه با هم یکجا به مکتب میرفتیم، با هم بازی میکردیم، به خانه های همدیگر میرفتیم و به جشن های سنتی اقوام مختلف می شتافتیم چون در آن جا می‌توانستیم که میوه و خوراک های رنگارنگ و خوش مزه بخوریم.
شینجیانگ جای غنی از منابع طبیعی است چنانچه شعر آوازی است که این را به خوبی شرح میدهد:
“شینجیانگ ما جای خوب است، شمال و جنوب” تیان شن” چراگاه مرغوب است.هنگامی که باد می آید، دام ها در میان علفها ظاهر می شوند. میوه های اینجا شیرین و لذیذ است، معدن ها در گوشه و کنار پنهان است”.
در دهه هفتاد زمانیکه در شینجیانگ زندگی می‌کردم، زندگی خود ما و همسایه های ما پر از سختی بود. یک خانواده چهار نفری خانه ی کوچکی داشتیم که ده و چندی متر مربع بود و هر از گاهی آب باران داخل خانه میامد. برای خریدن لوازم ضروری زندگی مجبور بودیم در صف بیاستیم و از کوپن های مختلف استفاده کنیم. به ادامه سیاست درهای باز و اصلاحات چین، مردم شینجیانگ همانند دیگر مردم چین از زندگی مرفه و رشد اقتصادی بهره مند شده اند چنانچه خانه‌هایشان هر چه بزرگتر و کالاهای بازار هرچه فراوانتر گردیده و کوپن ها نیز از رواج افتاده و دیگر به کلکسیون تبدیل گردیده است. امروز در شینجیانگ اکثر مردم شهر نشین دارای موتر های شخصی میباشند. در سال 2017 درآمد متوسط عموم مردم شینجیانگ نزدیک به 8000 دالر بوده که درین 40 سال اخیر 128 برابر افزایش یافته است.
شینجیانگ بیش از 1600000 کیلومتر مربع مساحت دارد و بیش از 23000000 نفر ساکن دارد که در میان نفوس آن اقوام اویغور، هان، قزاق و خوی نسبتا زیادتر میباشند و اقوام کوچک دیگر که به مردم افغانستان آشنا هستند مانند اقوام تاجيک، اوزبیک و قرغز نیز ساکن شینجیانگ هستند. این اقوام با همدیگر سازگار بوده، باهمدیگر برخورد عادلانه می‌کنند، به همدیگر کمک می‌کنند و همه باهم از سیستم خودمختاری آنجا حمایت و در رشد این سیستم کوشش می‌کنند. بر مبنای همین سیستم اساسی حکومتداری خودمختاری، مردم هر قوم نظر به اصل دفاع و حفاظت از یکپارچگی کشور، امور منطقوی شان را مستقلانه اداره می‌کنند. والیان ، حاکمان و ولسوال ها همه از همان قومی هستند که اکثریت نفوس آن منطقه خودمختار میباشد و ایفای وظیفه می‌کنند. در حال حاضر تقریبا 100000 مامور از اقوام کوچک در شینجیانگ کارمند دولتی هستند.
من در شینجیانگ دوستان مسلمان با تقوا و پرهیزگار زیاد دارم، در نزدیک خانه من مسجد است که هر روز صدای اذان را از آنجا می‌شنوم. برادران و خواهران اقوام مختلف به عقاید دینی و آداب و رسوم سنتی همدیگر احترام زیاد قائل اند، عید قربان و سال نو از جشن‌های پرشکوه ما است. مسلمانان سهم بزرگی از نفوس شینجیانگ را به خود اختصاص دارند و از امکانات و تسهیلات بسیار برخوردار هستند. حکومت از آزادی ادیان محافظت می کند و به آن احترام دارد و مطابق با قوانین، امور اعتقادی را اداره می‌کند. از مکان های که مراسم دینی در آن برگزار می شود و فعالیت های عادی دینی محافظت می شود، حکومت همه ساله برای زائرین حج هواپیما فراهم نموده آنها را به حج می‌فرستد.
اما جای بسیار تأسف و شوک بود که به تاریخ 2009/7/5 در ارومچی اتفاق تروریستی رخ داد که درآن تقریبا 200 نفر جان شان را از دست دادند و بیش از 1700 نفر زخمی شدند. میدان”نن من” در ارومچی یک مکان تفریحی برای مردم اقوام مختلف بود اما تروریستان درین مکان مردم بی گناه را قتل عام نمودند. پیش و پس از این در داخل و بیرون ولایت شینجیانگ یک سلسله حملات و رفتارهای تبهکارانه توسط تروریستها صورت گرفت،حتی خانم ها از جنایتکاری بی رحمانه آنها در امان نبودند. تروریستان با اعمال غیر انسانی شان به دین اسلام بی حرمتی کرده، حقوق مخلوقات را پایمال کرده و قانونمداری را با چالش روبرو کردند. آنها باعث شدند که یک مدت زمان مردم شینجیانگ در حالت نگرانی و تشویش بسر برند و شهر و بازار حالت غم افزا و متروک را به خود گیرد.
همه اقوام شینجیانگ از تروریستان متنفر و کینه دار هستند، حکومت به خواست مردم مصمم شده که مطابق با قانون ضربه شدید به پیکر تروریستان، تجزیه طلبان و افراطیون “این سه عنصر مضر” بزند تا اینگونه از صلح و آرامش دائمی و امنیت جامعه مراقبت کرده باشد. درین دوسال اخیر حکومت با روش جلوگیری همزمان با ضربه زدن هم جنایتکاران تروریست را به شدت ضربه می زند و هم به حل مشکل از ریشه آن توجه خاص می‌کند طوری که حکومت با آموزش مهارت های حرفوی، افراط گرایی را از بین می برد و آن عده کسانیکه از قانون اندکی سرپیچی می‌کنند مثل جوانانیکه با دیدن و شنیدن نوارها و ویدئو های تروریستی و کتاب های غیر قانونی متاثر شده اند را تا حد امکان کمک می کند تا آموزش ببینند و اصلاح شوند و همسو شوند.
این آموزش های حرفوی اقدام قانونی و انسانی می باشد تا یک تعداد انسان ها قربانی”سه عنصر مضر” نشوند و پای آنها به طرف جنایت نلغزد . با این آموزشها درست و نادرست برای آنها فهمانده می‌شود و به اطلاعات شان در مورد مدنیت و قوانین می‌افزاید و نیز پس از آموزش دیدن به زندگی عصری عادت کرده، زبان عمومی کشور را خوب یاد گرفته، دریک زمینه ای مهارت پیدا کرده و بعد ازین در جامعه از توان خود شان نان می آورند.
حکومت چین به حقوق ابتدایی تمام مردم خود احترام داشته و از آن محافظت می‌نماید که این موضوع در قانون اساسی نیز مقرر می شود. ضربه زدن به پیکر تروریستان و مانع کردن افکار افراط گرایی در شینجیانگ بزرگترین تضمین برای حقوق ابتدایی مردم آنجا ست. مردم شینجیانگ از این پالیسی حکومت شدیدا طرفداری می کنند زیرا در دو سال اخیر در شینجیانگ دیگر واقعه تروریستی رخ نداده، مردم قلبا احساس آرامش می‌کنند، شب ها با خیال آرام می‌خوابند، رستوران‌ها و سینما ها نیز تا ناوقت شب باز میباشد. میزان افزایش درآمد اوسط مردم شینجیانگ در سال گذشته بالاتر از 8درصد بوده، در سه فصل نخست سال جاری بیشتر از 130 میلیون سیاحین داخلی و خارجی از شینجیانگ دیدن کردند. تعداد زیادی دوستان افغانی از شهر قدیمی کاشغر و بازار بزرگ ارومچی دیدن کردند، به “مارکیت شبانه” هم رفتند که همه از رونق و صلح آنجا تحسین می‌کردند. این وضعیت به آسانی بدست نیامده است.
توجه به اینکه افغانستان و شینجیانگ چین هممرز هستند و هر دو در موقعیت کمربند اقتصادی راه‌ابریشم و در جبهه مقابله با تروریسم بین المللی قرار دارند، طبعاً دارای سرنوشت مشترک میباشند. خوبی شینجیانگ در خوبی افغانستان و برعکس خوبی افغانستان در خوبی شینجیانگ نهفته است. امسال توافقنامه درمورد خواست برقراری دوستی ولایتی میان ولایت بدخشان و منطقه خودمختار شینجیانگ به امضاء رسید و شینجیانگ برای آسیب دیدگان خشکسالی ولایت بدخشان کمک های به موقع را تدارک دید. در یک سال اخیر دو فرد از رهبران کشور افغانستان در نمایشگاه آسیا اروپا-چین که در ارومچی برگزار شده بود حضور یافتند، گروههای متخصص افغانی در شینجیانگ آموزش دیدند، صد کودک افغانی که به مرض قلبی دچار بودند در ارومچی پس از عملیات بهبود یافتند، بیشتر از 4000 بار افغان ها به شینجیانگ سفر کرده اند. شینجیانگ برای افغان ها خانه دوست، همسایه و خویشاوند میباشد و مقصد برای ترانزیت ، تجارت و تحصیل با آسودگی خیال محسوب می شود.
سال قبل جلالتماب دانش معاون دوم ریاست جمهوری بعد از سفر به شینجیانگ مقاله ای 《از دومین اقتصاد بزرگ جهان بیاموزیم》را نوشتند و گفته بودند که ایشان به چشم خود دیدند که مردم اقوام مختلف شینجیانگ مانند دانه‌های انار کنار هم بودند. ایشان اضافه کردند که تجربهٔ کامیابی شینجیانگ بیانگر آن است که مردم باید با حکومت تعامل کنند و شانس های پیشرفت را بدست بیاورند. سکتور های خصوصی اقتصادی به جز از منافع شخصی شان مسولیت وطن دوستی را هم ادا کنند. تمام جامعه به کمک هم باید سازمانهای خشونت و افراط گرایی را ریشه کن کنند. ایشان با نقل قول این حدیث پیامبر محمد (ص) که میگویند:”در طلب علم بکوشید حتی اگر در چین باشد” همه اقشار مردم افغانستان را تشویق به یاد گرفتن فرهنگ، زبان و تجارب چینی کردند.